- आर्थिक सङ्कट, उपभोक्ता रुचिको परिवर्तन र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्धका कारण इरानी हस्तनिर्मित कालीन उद्योग पतनको दिशामा छ।
- भारत, नेपाल, पाकिस्तान र चीनले सस्तो दरमा कालीन उत्पादन गरी इरानी बजारलाई चुनौती दिइरहेका छन्।
- पर्यटन गिरावट र घरेलु मुद्रा कमजोर हुँदा, इरानको कार्पेट कारोबारमा पनि नराम्रो असर परेको छ।
इरानको सांस्कृतिक गौरव मानिने हस्तनिर्मित कालीन (कार्पेट) उद्योग आज गम्भीर सङ्कटको सामना गर्दैछ। दशकदेखि अरबौं डलर आम्दानी दिने यो परम्परागत व्यवसाय अब मात्र थोरै देशमा सीमित बनेको छ। आर्थिक सङ्कट र उपभोक्ताको बदलिँदो रुचिका कारण यो उद्योग पतनको दिशातर्फ अगाडि बढिरहेको छ।
सन् १९९० को दशकमा वार्षिक दुई अर्ब डलरभन्दा बढी निर्यात गर्ने इरानी कार्पेट उद्योग अहिले घटेर करिब ४० लाख डलरमा सीमित भएको छ, जुन ९५ प्रतिशतभन्दा बढीको गिरावट हो।
सन् २०१८ मा अमेरिकाले प्रतिबन्ध पुनः लगाएपछि, इरानले आफ्नो सबैभन्दा ठूलो कार्पेट बजार गुमायो। त्यसअघि अमेरिकी बजारमा इरानी हस्तबुनिएका कालीनको ७० प्रतिशत हिस्सा थियो।
इरानको राष्ट्रिय कालीन केन्द्रकी प्रमुख, जहरा कामानीले भनिन् ,“अमेरिकाको निर्दयी र कठोर प्रतिबन्धका कारण हामीले आफ्नो प्रमुख बजार गुमायौं।”
वैश्विक प्रतिस्पर्धा
सन् २०१७ मा यो उद्योगले अझै ४०० लाख डलरभन्दा बढीको निर्यात गरिरहेको थियो, तर हालको तथ्याङ्क अनुसार सन् २०२४र२५ मा निर्यात घटेर ४१।७ लाख डलरमा झरेको छ। इरानका कार्पेटहरू अहिले जर्मनी, संयुक्त अरब इमिरेट्स, जापान र चीनजस्ता देशमा निर्यात हुन्छन्।
तर यता, भारत, नेपाल, पाकिस्तान र चीनले सस्तो दरमा कालीन उत्पादन गरी बजार कब्जा गरिरहेका छन्। केहि विदेशी कालीन त इरानमै पुनः आयात भइरहेका छन्।
उद्योगमा आश्रित लाखौं जीवन
कामानीका अनुसार, इरानमा झण्डै २० लाख मानिस यो उद्योगमा निर्भर छन्। तिनीहरूले दैनिक केबल केही डलर आम्दानी गर्ने गर्दछन्।
व्यापारी हामेद नबीजादेहले भन्नुभयो,“भारत, टर्कीए र चीनबाट इरानमा कालीन आयात भइरहेको छ, जसका कारण घरेलु बिक्रीमा ठूलो गिरावट आएको छ।”
पर्यटनमा गिरावट
पहिले–पहिले विदेशी पर्यटकहरूले स्मरणीय उपहारको रूपमा इरानी कालीन किन्थे। तर हाल अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्ध बिग्रनु र यात्रा चेतावनीहरूका कारण पर्यटन क्षेत्र पनि प्रभावित भएको छ।
“आजकाल पर्यटकहरूलाई हाम्रो कार्पेट मन नपर्न सक्छ। मूल्य पनि धेरै महँगो लाग्छ,” नबीजादेहले भने। “३०–४० हजार डलर पर्ने रेशमी कालीन आजको युरोपेली ग्राहकले किन्ने अवस्था छैन।”
अर्थनीति र सरकारी समर्थनको अभाव
विशेषज्ञहरूका अनुसार उद्योगमा गिरावटको मूल कारणमा अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिबन्ध, विदेशी मुद्रासँग सम्बन्धित त्रुटिपूर्ण नीति, उच्च उत्पादन लागत र सरकारी बेवास्ता जिम्मेवार छन्। व्यापारमन्त्री मोहम्मद अताबकले भन्नुभयो,“हामीले केही अन्तर्राष्ट्रिय बजार गुमाएका छौं, तर नयाँ व्यापार सम्झौताहरू र नीतिहरूको सहायताले उद्योगलाई पुनः जिवन्त बनाउन सकिन्छ।”
“कालीनहरू आधुनिक आन्तरिक सजावटको रुचिअनुसार बनाउनुपर्ने हुन्छ। सामाजिक सञ्जालमार्फत ब्रान्डिङ र अनलाइन ग्राहकहरू तान्ने प्रयास गर्नु आवश्यक छ।”
घरेलु बजार पनि धराशायी
डलरको तुलनामा इरानी मुद्रा अत्यधिक कमजोर बनेपछि घरेलु ग्राहक पनि हस्तबुनिएको कालीन किन्न असमर्थ छन्। ३१ वर्षीया विवाहको तयारीमा रहेकी शीमाले भनिन्, “मैले सधैं आफ्ना दाइजोमा हातले बुनेको कालीन चाहन्थें, तर परिवारले किन्ने सक्दैन। त्यसको सट्टा हामीले कारखानामा बनेको कालीन किनेका छौं।”
“आजकाल धेरै परिवारहरू सस्तो मूल्यका यान्त्रिक कालीन रोजिरहेका छन्, या त केहीले त कालीन नै किन्न छोडेका छन्,” उनले थपिन्।
भर्खरै
लोकप्रिय
