शारीरिक व्यायामले संक्रमण रोक्ने क्षमता बढाउँछ वा कमजोर बनाउँछ?
कोरोना भाइरसको संक्रमण विश्वव्यापी महामारीका रुपमा फैलिएका बेला यो प्रश्न धेरैको मनमा उब्जिएको छ ।
पछिल्लो समय भएको अध्ययनले यसको उत्तर दिएको छ । व्यायाम र रोगप्रतिरोधात्मक शारीरिक क्षमताका सम्बन्धमा भएको अध्ययन अनुसार तन्दुरुस्त वा फिट रहँदा संक्रमणबाट बच्ने क्षमता राम्रो हुन्छ ।
एकपटक मात्र गरिने व्यायामले पनि भाइरस तथा ब्याक्टेरियासँग लड्ने क्षमता बढाउने वैज्ञानिकले बताएका छन् । तर व्यायामको प्रकार र मात्रा अनुसार प्रतिरोधात्मक क्षमतामा पर्ने प्रभाव फरक हुन्छ ।
अधिक व्यायाम फाइदाजनक हुन्छ भन्ने छैन । यस्तै व्यायाम गर्ने स्थानले पनि असरलाई प्रभावित गर्छ।
विगतमा भएका अध्ययनमा म्याराथनपछि धावकमा संक्रमणको जोखिम बढ्ने र उनीहरुको इम्युन सिस्टम कमजोर हुने निष्कर्ष निकालिएका थिए ।
तर पछिल्ला वर्षहरुमा भएका बिस्तारित अध्ययनहरुबाट यो प्रमाणित भएको छ कि म्याराथनसहितका अरु खेलका सहभागीहरुमा संक्रमणको जोखिम कम हुने र उनीहरुको प्रतिरोधात्मक क्षमता थप बलियो बन्छ ।
सन् १९८० को दशकमा भएका अध्ययनहरुमा धावकहरुमा स्वासप्रस्वास सम्बन्धी समस्या हुन सक्ने उल्लेख गरिएका थिए । पछिल्लो समय भएका अध्ययनहरुले त्यसलाई चुनौति दिएका छन् ।
सन् २००५ मा मुसामा भएको अध्ययनमा व्यायामको साकारात्मक प्रभाव देखिएको थियो संक्रमण प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई लिएर । धेरै हप्तासम्म दैनिक ३० मिनेट दौडिने मुसामा दौडिने तालिम नदिइएको मुसा भन्दा इन्फ्लुएन्जासहितका संक्रमणबाट जोगिने वा नहुने देखिएको थियो ।
सोही समयमा भएको अध्ययनमा लामो व्यायामपछि व्यक्तिमा संक्रमणको जोखिम हुने देखिएको थियो । यस्तो जोखिम छोटो अवधिको हुने गरेको थियो ।
तर त्यसपछि भएको विस्तृत अध्ययनमा लगातारको व्यायामपछि केही सेलहरु मर्ने भए पनि त्यसले केही घण्टाभित्रै सबै सेलहरु सक्रिय अवस्थामा आउने र इम्युन सेललाई स्थीर बनाउने तथा प्रतिरोधात्मक क्षमता घट्ने होइन थप सशक्त हुने देखिएको थियो ।
गएको वर्ष भएको अर्को अध्ययनमा लगातारको दौडपछि मुसामा रोगाणु प्रवेश गराउँदा अर्को आराम गरेको मुसा भन्दा दौडाइएको मुसाको शरीरले रोगाणुसँग डटेर लडेको देखियो ।
सम्पूर्ण अध्ययनहरुलाई हेर्दा इम्युन सिस्टम र व्यायामबिच प्रत्यक्ष सकारात्मक वा नकारात्मक सम्बन्ध छ भनेर स्पष्ट रुपमा भन्न सक्ने अवस्था नदेखिने युनिभर्सिटी अफ बाथका प्राध्यापक जेम्स टर्नरले बताए ।
तर व्यायाम र इम्युनिटीका सम्बन्धमा सन् २०१८ मा भएको अध्ययनका काे–अथर तथा स्वास्थ्य विज्ञानका प्राध्यापक जेम्सका अनुसार व्यायामले भाइरल संक्रमणको बढाउने प्रत्यक्ष प्रमाण छैन ।
उनले भने, ‘त्यसैले, कोरोनाभाइरसको संक्रमण फैलिएको अहिलेको समयमा व्यायाम गर्नु सुरक्षित छ । बरु व्यायामले संक्रमणको जोखिम कम गर्न सक्छ ।’
(यो सामग्री द न्यूयोर्क टाइम्सबाट साभार गरिएको हो ।)
भर्खरै
लोकप्रिय
