काठमाडौं-चढेको उमेरको उकालो फर्केर हर्यो भने ठूलो भिर देखिन्छ। चढ्दै गरेको उमेरसँगै उनले कर्म र त्यसले समाजलाई दिएको गुन भुलिनसक्नु छ ।
कला, संस्कृतिको अध्ययन तथा अनुसन्धानमा उनले दिएको योगदान निकै भरिलो छ । उनी अर्थात शताब्दी पुरुष सत्यमोहन जोशी ।
संस्कृतिविद जोशी आइतबारदेखि ९८ वर्ष पुगेर ९९ वर्ष लागेका छन् । तर उमेरको शतक पूरा गर्न एक खुड्किलो बाँकी हुँदा पनि उनको सक्रियता अझै उस्तै छ ।
कहिले काहिँ अन्न पानीको शरीरले त्यति साथ दिँदैन । तर उनको आँटले सधैँ साथ दिएको छ । आइतबार बिहानै जन्मदिनको शुभकामना दिन फोन गर्नेहरुको लहर नै चलेका बेला उनले आफ्नो नयाँ कामको कुरा पनि सुनाए ।
संस्कृतिविद् जोशी अहिले लोक लहरी नामक पुस्तकको काममा व्यस्त छन् । साझा प्रकाशनले प्रकाशित गर्ने तयारी गरेको पुस्तक यो वर्ष पूरा गर्ने उनको योजना छ । यसमा नेपाली लोक कला सँस्कृतिका बारेमा अनुसन्धानात्मक कुरा समेट्ने प्रयास गरेको संस्कृतिविद जोशीले बताए ।
यसअघि गएको वर्ष उनको अनुसन्धानात्मक पुस्तक ‘नेपाली कलाको रुपरेखा’ आएको थियो । प्राचिन र मध्यकालीन नेपाली वास्तुकला, चित्रकला र मूर्तिकला सम्बन्धी लामो समयको अनुसन्धानपछि तयार भएको पुस्तक हो ‘नेपाली कलाको रुपरेखा’ ।
त्यो पुस्तकमा नेपाली कलाको पहिचान तथा सभ्यता चिनाउने प्रयास गरेका जोशीले अब नयाँ पुस्तक लोक ललहरी मार्फत नेपाली लोक कला तथा लयलाई एकीकृत गर्ने प्रयास गरेका छन् । उनले यसअघिको पुस्तक नेपाली कलाको रुपरेखामा नेपाली कलाको चीन र भारतसँग तुलनात्मक अध्ययन गरेका छन् ।
संस्कृति तथा लोक कलासम्बन्धी अनुसन्धानात्मक कृतीका लागि तीनपटक मदन पुरस्कार पाएका जोशी अहिले पनि नयाँ पुस्तकका लागि प्रयासरत छन् ।
झण्डै ५० पुस्तक लेखेका जोशीले २०१३ सालमा ‘नेपाली लोक सँस्कृति’, २०१७ मा ‘नेपाली राष्ट्रिय मुद्रा’ तथा २०२८ मा ‘कर्णाली लोक संस्कृति’ पुस्तकका लागि उहाँले मदन पुरस्कार पाएका थिए ।
…
मदनपुरस्कार विजेता जोशीलाई ललितपुर महानगपालिकाको केही महिनाअघि गाडी, सुरक्षाकर्मी तथा टेलिफोनसहितको सुविधा दिएको थियो । उनको योगदानको कदरका लागि सानो प्रयासमा मात्रै रहेको ललितपुरका मेयर चिरिबाबु महर्जनले बताएका छन् ।
तिथि अनुसार जोशीको जन्मदिन चार दिनअघि परेकाले आफूहरुले त्यो बेला नै मनाएको र आइतबार चाहिँ त्रिमूर्ति निकेतनले उनको सम्मानमा विशेष कार्यक्रम गर्न लागेको मेयर महर्जनले बताए ।
नगरपालिकाले जोशीको १०० औँ जन्मदिन भने उत्सवको रुपमा मनाउने र त्यसका लागि आफ्नै नेतृत्वमा समिति गठन गर्ने तयारी भएको पनि मेयर महर्जनले बताएका छन्। यस्तै जोशीको नाममा प्रतिष्ठान खोल्नका लागि गृहकार्य पनि भइरहेको छ ।
९८ वर्षअघि बुवा डिशंकरदास जोशी र राजकुमारी देवीको सन्तानको रुपमा जन्मेका जोशीले आफूलाई समाजले दिएको सम्मानले कम्तिमा १०० वर्ष बाँच्नका लागि उर्जा दिएको बताउने गरेका छन् ।
भर्खरै
लोकप्रिय
