नेपालगञ्ज – डोल्पा जिल्लाकी २० वर्षीया युवती ३० ट्याब्लेट नाइट्रोजेपामसहित नेपालगञ्जमा पक्राउ परिन् । सीमावर्ती भारतीय बजार रुपैडिहाबाट लागुऔषध बोकेर नेपाल भित्रिदै गरेकी उनलाई इलाका प्रहरी कार्यालय, जमुनाहाले पक्राउ गरेको हो ।
स्कुटीमा आउँदै गरेकी उनले पाइतलामा राखी चप्पलले च्यापेर नाइट्रोजेपाम ल्याउँदै थिइन् । सिएमए पढ्दै गरेकी ती युवती नेपालगञ्जमै बस्छिन् र उनी आफै प्रयोगकर्ता भएको प्रहरीको प्रारम्भिक अनुसन्धानले देखाएको छ ।
बाँके प्रहरीले दुई महिनाअघि खजुराबाट दुई किशोरीलाई ब्राउनसुगर खादै गरेको अवस्थामा पक्राउ गर्यो । चार जना केटा साथीसँग बसेर ब्राउनसुगर खाइरहेको बेलामा प्रहरीको टोलीले उनीहरुलाई नियन्त्रणमा लिएको थियो । उनीहरुको साथबाट नौ सय मिलिग्राम ब्राउनसुगरसमेत फेला परेको थियो ।
१८ र २० वर्षका दुई युवतीलाई प्रहरीले अनुसन्धानका लागि ५० दिन जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा राख्यो । पछि उनीहरु अदालतबाट धरौटीमा छुटे ।
बाँकेमा युवकमात्रै होइन, युवतीहरुसमेत लागु औषधका पारखी रहेको तथ्यांकले देखाएको छ । सीमावर्ती भारतीय बजार रुपैडिहामा सहजै पाइने लागु औषधमा युवकसँगै युवतीको पनि उत्तिकै पहुँच देखिएको छ ।
साथीहरुको लहलहैमा लागेर लागुऔषधको कुलतमा पसेका प्रायः युवतीहरु यौन धन्दामा रहेको जानकारहरु बताउँछन् । बाहिरी जिल्लामा नेपालगञ्जमा पढ्न या अरु कुनै काम विशेषले बसेका तथा यहीँका स्थानीय युवतीहरु पनि कुलतमा फसेको देखिएको छ । अभिभावकले पढ्न पठाएका युवतीहरु शहरमा आएपछि साथीको लहलहैमा कुलतमा फसेका हुन् ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय, बाँकेका मुद्दाफाँटका इन्चार्ज रणबहादुर विष्टका अनुसार, आर्थिक वर्ष २०७४÷७५ मा ११ जना युवती लागुऔषधमा पक्राउ परेका छन् । प्रहरी निरीक्षक विष्टले पुरुषसाथीसँग लागेर किशोरी/युवती पनि कुलतमा फसेको बताए ।
बढ्दो छ लागु औषधको जालो
बाँकेमा दिन प्रतिदिन लागु औषधका प्रयोगकर्ता तथा कारोबारी बढिरहेका छन् । जिल्ला प्रहरी कार्यालय, बाँकेको तथ्यांकले पनि त्यस्तो पुष्टि गर्दछ ।
लागु औषधमा पक्राउ परेका व्यक्ति, मुद्दादर्ता र बरामद गरिएको लागु औषधको मात्राले बाँकेमा दिन प्रतिदिन दुर्व्यसनी बढिरहेको देखाउँछ । बाँके प्रहरीको पछिल्लो तीन वर्षको तथ्यांकले लागुऔषधका प्रयोगकर्ता तथा कारोबारी घट्नुका साटो बढिरहेको देखिन्छ ।
आर्थिक वर्ष २०७२/७३ मा बाँके प्रहरीले लागु औषधसहित एक सय आठ जनालाई पक्राउ गरेको थियो । ७८ वटा मुद्दा दर्ता गर्यो । यो वर्ष ५ सय ८७ ग्राम ६८ मिलिग्राम ब्राउनसुगर, ३० किलो दुई सय ग्राम चरेश, नाइट्रोजेपाम ९ सय ३५ ट्याब्लेट, अफिम ५ किलो र गाजा १५ ग्राम बरामद गरेको थियो ।
आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा लागु औषधसहित एक सय ८९ जना पक्राउ परे । यो वर्ष एक सय ३७ वटा मुद्दा दर्ता भयो । ५ सय ३७ ग्राम ३ सय १२ मिलिग्राम ब्राउनसुगर, ३७ किलो एक ग्राम गाजा, दश किलो ५३ ग्राम अफिम, ५ लिटर दुई सय मिलिटिर कोरेक्स, नाइट्रोजेपाम ९ सय ७५ ट्याब्लेट बरामद भयो ।
आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा दुई सय ४३ जना पक्राउ परे । एक सय ४७ वटा मुद्दा दर्ता भयो । ३ सय ७५ ग्राम २ सय ६२ मिलिग्राम ब्राउनसुगर, ८६ किलो दुई सय ५० ग्राम चरेश, ७ किलो तीन सय ग्राम अफिम, सय ग्राम गाजा, दुई हजार ६ सय ५० मिलिलिटर कोरेक्स, तीन हजार नौ सय २६ वटा नाइट्रोजेपाम/नाइट्रोभेट, स्पाम ६९ ट्याब्लेट बरामद भयो ।
ट्याब्लेटको पहाडमा माग बढी
सुर्खेतका किरण बयक ६ सय ३ वटा नाइट्रोभेटसहित नेपालगञ्जमा पक्राउ परे । भेष्ट भित्र नाइट्रोजेपाम राखेर रुपैडिहाबाट नेपाल ल्याउँदै गर्दा १७ वर्षे बयकलाई नाकामा प्रहरीले नियन्त्रणमा लियो ।
लागुऔषधको प्रयोगकर्तासँगै कारोबारीसमेत भइसकेका बयकले इमान्दारी पूर्वक भने, रुपैडिहाबाट ६ हजारमा ६ सय ट्याब्लेट किनेर ल्याएको हुँ । दाङमा पुर्याउन पाए भने २८ हजार रुपैया नाफा हुन्छ ।’ उनको भनाई अनुसार, रुपैडिहामा एक ट्याब्लेट नाइट्रोभेटलाई दश रुपैया पर्दोरहेछ । दाङमा पुर्याउँदा प्रति ट्याब्लेट ४७ रुपैया पर्ने देखियो ।
सुर्खेतका भए पनि उनी साथीसँग मिलेर लागु औषध कारोबार गर्न दाङमा बस्दै आएका थिए । उनले यसअघि तीन सय वटासम्म ट्याब्लेट पास गरेको स्वीकारे । रुपैडिहामा आउने र लागु औषध लिएर जाने गरेका उनले पटक–पटक आउनु भन्दा एकपटक अलि धेरै बोकेर जाऊ भन्दा पक्राउ परेका थिए ।
सुर्खेतका राम थापामगर, कैलाश भट्टराई र प्रवीण विक चिनीको बोरामा राखेर पाँच सय १० ट्याब्लेट नाइट्रोजेपाम लिएर आउदा वीपीचोकमा पक्राउ परे । सुर्खेतबाट नै लागु औषध लिन आएका उनीहरुलाई प्रहरीले विशेष सुराकीको आधारमा नाकाबाट आधा दर्जन प्रहरी बीट पारेर आएपछि पक्राउ गरेको थियो ।
खाना सजिलो, किन्दा सस्तो पाइने भएकाले पछिल्लो समयमा प्रयोगकर्ताले ट्याब्लेटमा जोड दिएको पाइएको छ । अझ विशेष गरेर ट्याब्लेटको माग सुर्खेत, दाङ, दैलेख हुँदै जुम्लासम्म रहेको छ ।
बाटोको पहुँच पुगेपछि जुम्लाबाटसमेत लागु औषध लिन रुपैडिहामा आउने गरेका छन् । शहर बजारमा मात्रै सीमित रहेको लागुऔषध प्रयोगकर्ता र कारोबारी अब बिस्तारै पहाडी जिल्ला तथा दूरदराजमा फैलिदै गएको छ । गएको आर्थिक वर्षमा तीन हजार नौ सय ३६ ट्याब्लेट पक्राउ पर्नुले पनि यस्तो देखिन्छ ।
यसकारण भनिन्छ, नेपालगञ्जलाई लागु औषधको ‘हब’
पश्चिम नेपालको व्यस्त बजार नेपालगञ्ज भारतीय सीमासँग जोडिएको छ । खुल्ला सीमानाका कारण अन्य अपराधिक गतिविधिसँगै लागुऔषधको पनि नेपालगञ्ज केन्द्रविन्दु बनिरहेको छ । नेपालगञ्जलाई लागुऔषधको कारोबार केन्द्र भन्ने गरिन्छ ।
साविकको मध्यपश्चिमका पहाडी जिल्लामा उत्पादन हुने गाजा, चरेश र अफिम तथा भारतबाट भित्रिने ब्राउनसुगर, कोरेक्स, नाइट्रोजेपाम, नाइट्रोभेट र स्पामको कारोबार केन्द्र नेपालगञ्ज नै बनिरहेको छ ।
पहाडी जिल्लामा उत्पादन हुने गाजा, चरेश र अफिम नेपालगञ्ज हुँदै भारतीय शहरमा पुग्छन् । भारतबाट ब्राउनसुगर, कोरेक्स र विभिन्न नामको ट्याब्लेट नेपालगञ्ज भएर देशका विभिन्न ठाउँमा पुग्छन् ।
नेपालगञ्ज आफैमा पनि यसका प्रयोगकर्ता र कारोबारी वर्षेनी बढिरहेका छन् । यद्यपि, बाँके जिल्ला र नेपालगञ्ज शहरमा लागुऔषध प्रयोगकर्ता र कारोबारी कति छन् भन्ने यकिन तथ्यांक कसैसँग छैन । लागुऔषधविरुद्ध लागेका साहरा हाउसका अभिराज क्षेत्री बाँकेमा आठ हजार बढी प्रयोगकर्ता भएको बताउँछन् ।
कुलतमा लागेका र छिटो पैसा कमाउने सोच बनाएर यस्तो धन्दामा लागेको पाइन्छ । नेपालगञ्जलाई केन्द्रविन्दु यसकारण पनि भनिन्छ कि भारतीयहरुसमेत यहाँ कारोबार गर्न आउँछन् । भारतबाट ब्राउनसुगर बोकेर आउने र यताबाट गाँजा, चरेश र अफिम लैजाने गरिन्छ । बाँकेमा ठूल्ठूला व्यक्ति लागुऔषधसहित पक्राउ परेका छन् । नेपाली सेनाका मेजरदेखि समाजका मानसम्मान पाउने व्यक्तिहरु लागुऔषधको दुष्चक्रमा परेका छन् ।
नेपालगञ्जलाई किन लागुऔषधको केन्द्र भनिन्छ ? बाँके प्रहरीको मुद्दाफाँटमा रहेर अनुसन्धान गरिरहेका विष्ट भन्छन्, खुल्ला सीमानाका कारण कारोबार बढिरहेको छ । भारतमा सहजै पाइने लागुऔषध कुनै न कुनै नाकाबाट नेपालगञ्जसम्म छिर्याउने गरिन्छ ।
बाँके प्रहरीले लागुऔषध नियन्त्रण तथा कारबाहीका लागि ‘सीधा कारबाही’ अभियानसँगै स्कूल स्कूलमा जनचेतनामूलक कार्यक्रमहरु गरिरहेको छ । लागुऔषध विरुद्धमा काम गर्ने आधा दर्जन संघ संस्थाले पनि जनचेतनामूलक गतिविधिहरु गरिरहेका छन् । यसका बाबजुद नेपालगञ्जमा प्रयोगकर्ता तथा कारोबारी घटिरहेका छैनन् ।
बाँके जिल्ला कारागारमा रहेका बन्दीको संख्या पनि बाँकेमा दिन प्रति दिन लागु औषधको प्रयोगकर्ता तथा कारोबारी बढिरहेको देखिन्छ । निमित्त जेलर श्याम लामिछानेका अनुसार, आइतबारको रेकर्डमा कारागारमा २ सय ३२ जना लागुऔषधका बन्दी छन् ।
कारागारमा ६ सय ५३ जना बन्दी रहदा लागु औषधका सबैभन्दा धेरै २ सय ३२ रहेका छन् । ‘लागु औषधका बन्दी दैनिक एक/दुई जना आउँछन्, निमित्त जेलर लामिछानेले भने ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालयको हिरासतमा पनि तीन दर्जन बढी लागु औषधका प्रयोगकर्ता तथा कारोबारी रहेका छन् । प्रहरीले कानूनी प्रक्रिया पूरा गर्दै कारागार पठाउने गरेको छ ।
भारतीयहरु नेपालगञ्ज कारागारमा परेकोजसरी लागु औषधसहित पक्राउ परेका नेपालीहरु भारतीय जेलमा पनि रहेका छन् । नेपाली नाकाबाट फुत्केर पारी पुगेकालाई एसएसबीले समातेर बहराइच जेलमा पठाउने गर्दछ ।
रोक्न सबै लाग्नु पर्छ
लागु औषधविरुद्ध लागि परेका साहरा हाउसका सञ्चालक अभिराज क्षेत्री लागु औषध रोकथाम तथा न्यूनीकरण गर्नका लागि व्यक्ति–व्यक्ति जागरुक हुनुपर्ने बताउँछन् । उनले दिन प्रति दिन लागु औषधका प्रयोगकर्ता तथा कारोबारी बढिरहेकाले त्यसलाई न्यनीकरण गर्न पाठ्यक्रममै यस विषयमा पढाई हुनुपर्ने बताए ।
प्रहरी र लागु औषधविरुद्ध काम गरिरहेका संघ संस्थाले स्कूल स्कूलमा गएर एक/एक घण्टाको कक्षा त लिइरहेका छन् । यसले नपुगेको क्षेत्रीको भनाई छ ।
कानुनलाई समय सापेक्ष सुधार गर्ने, ऐनहरुलाई व्यवहारिक रुपमा कार्यान्वयन गर्ने तथा सबै सरोकारवाला निकायका बीचमा रोडम्याप बनाएर अघि बढ्दा लागु औषध नियन्त्रण तथा न्यूनीकरण हुने क्षेत्रीको बुझाई छ ।
लागु औषध नियन्त्रण तथा न्यूनीकरण गर्नु चुनौती भइरहेकाले यसमा यो वा त्यो भनेर कुनै निकायलाई मात्रै नभई सबैजना मिलेर काम गर्नुपर्ने सामुदायिक प्रहरी सेवा केन्द्र बाँकेका अध्यक्ष गोपाल अधिकारीको भनाई छ ।
प्रहरी नेतृत्वहरु पनि सामाजिक संघ संस्थादेखि समाजका अगुवाले आफूहरुलाई साथ दिनुपर्ने बताउँछन् । अभिभावकहरुले पनि आफ्ना छोराछोरी कहाँ जान्छन्, कोसँग हिँडेका छन्, संगत गरेका व्यक्ति कस्तो छ भन्ने कुरा निगरानी राख्नु जरुरी रहेको छ ।
भर्खरै
लोकप्रिय
