काठमाडौँ – फूल फुल्ने वनस्पति र झ्याउ (ब्रायोफाइट्स) प्रजातिका वनस्पतिको विस्तृत विवरणसहितका वैज्ञानिक अनुसन्धानमा आधारित दुई पुस्तक प्रकाशित भएका छन् ।
वनस्पति विभाग अन्तर्गतको राष्ट्रिय हर्वेरियम तथा वनस्पति प्रयोगशालाले आइतबार नेपालका फूल फुल्ने प्रजाति सम्बन्धी ‘अ ह्याण्ड बुक अफ द फ्लावरिंग प्लान्ट्स अफ नेपाल’, चौथो भाग तथा झ्याउ प्रजाति सम्बन्धी ‘अ ह्याण्ड बुक अफ द ब्रायोफाइट्स अफ नेपाल’, दोस्रो भाग प्रकाशित गरेको हो ।
वरिष्ठ वनस्पतिविद डा. तिर्थ बहादुर श्रेष्ठले फूल फुल्ने प्रजाति सम्बन्धीको पछिल्लो संस्करणले थप अध्ययन अनुसन्धानमा सहयोग गर्ने बताए । उनले पुस्तकमाथि टिप्पणी गर्दै केही मसिना प्राविधि त्रुटी भए पनि त्यसलाई आउँदा दिनमा सच्याउँदै लैजान सकिने बताए ।
फूल फुल्ने प्रजाति सम्बन्धी अनुसन्धानात्मक पुस्तकका प्रमुख लेखक डा. केशवराज राजभण्डारीले नेपालभरका फूल फुल्ने प्रजातिहरु समेट्ने प्रयास गरिएको जानकारी दिए । पुस्तकलाई आधार बनाएर भावी दिनमा थप अध्ययन अनुसन्धान गरी नेपालका वनस्पतिहरुको अवस्था थाहा पाउन र समय क्रममा भएको परिवर्तनबारे जान्नका लागि सहयोगी हुने विश्वास रहेको बताए ।
सो पुस्तक डा. राजभण्डारीसँगै डा. सन्जीव कुमार राई र रीता क्षेत्रीले अनुसन्धान गरी तयार पारेका हुन् । सो पुस्तकमा फूल फुल्ने करिब एक हजार प्रजातिका वनस्पतिको विवरण उल्लेख गरिएको छ ।
झ्याउ सम्बन्धी पुस्तक लोकार्पण गर्दै डा. राधा वाग्ले ।
यस्तै झ्याउ सम्बन्धी पुस्तकले संसारभर नै तुलनात्मक रुपमा उपेक्षामा परेको महत्वपूर्ण वनस्पति र त्यसका विविध पक्षबारे थप अध्ययनका लागि सहयोग गर्ने बेलायतको रोयल बोटानिलक गार्डेन एडिन्बर्घका झ्याउविज्ञ (ब्रायोलोजिस्ट) डा. डेविड लंगले बताए ।
उनले झ्याउ सम्बन्धी अध्ययन एक्लै नभएर सहकार्यमा गर्नु पर्ने र त्यसका लागि आधार तथा माध्यम प्रकाशित पुस्तकले प्रदान गर्ने भन्दै आफू नेपालमा झ्याउका सन्दर्भमा हुने अध्ययन अनुसन्धान थप विस्तार हुनेमा आशावादी रहेको उल्लेख गरे ।
प्राध्यापक डा. निर्मला प्रधान र प्रतिक्षा श्रेष्ठले तयार पारेको अनुसन्धानात्मक पुस्तकमा नेपालमा पाइने २८५ प्रजातिका झ्याउको विवरण उल्लेख गरिएको छ ।
दुवै पुस्तकमा सूचिकृत गरिएका प्रजातिको नाम, वैज्ञानिक नाम तथा समूह, पाइने क्षेत्रको भौगोलिक अवस्थाबारे खुलाइएको छ । यसले वनस्पति सम्बन्धी इतिहासलाई व्यवस्थित गर्दै थप अध्ययनका लागि महत्वपूर्ण सहयोग गर्ने रोयल बोटानिकल गार्डेन अफ एडिन्बर्घका डा. मार्क एफ. वाट्सनले बताए ।
फूल फुल्ने प्रजातिका वनस्पति सम्बन्धी पुस्तक लोकार्पण गर्दै डा. मार्क एफ. वाट्सन ।
वनस्पतिविद डा. वाट्सन फ्लोरा अफ नेपालका चिफ एडिटर हुन् । १० संस्करणमा निकाल्ने भनिएको फ्लोरा अफ नेपालको पहिलो संस्करण मात्रै प्रकाशित भएको छ । २३ वर्ष पहिलो सुरु भए पनि हालसम्म एक संस्करणमात्रै प्रकाशित भएको फ्लोरा अफ नेपालको अर्को संस्करण चाँडै प्रकाशित हुने आश रहेको उनले बताए ।
वनस्पति विभागकी महानिर्देशक डा. राधा वाग्लेले आफू वनस्पति सम्बन्धी अध्ययन अनुसन्धान र त्यस सम्बन्धी प्रकाशनका लागि प्रतिवद्ध रहेको बताइन् । फ्लोरा अफ नेपालको कम्तीमा थप एउटा संस्करण आफू विभागमै हुँदा प्रकाशित गर्ने लक्ष्य रहेको र त्यसका लागि सबैसँग सहकार्य गर्ने उनले बताइन् ।
डा. वाग्लेले एक्लाएक्लै भन्दा पनि सहकार्य गरेर अध्ययन अनुसन्धानका विभिन्न चरणका काम गर्न सकिने भन्दै आफूले वातावरण सिर्जनाका लागि पहल गरिरहेको बताइन् ।
ललितपुरको गोदावरीस्थित राष्ट्रिय हर्वेरियम तथा वनस्पति प्रयोगशालाका प्रमुख सुभाष खत्रीले आउँदा दिनमा वनस्पति सम्बन्धी अध्ययन र त्यसका नतिजाहरुलाई सञ्चार गर्नका लागि सबैको सहयोगको खाँचो रहेको बताए ।
भर्खरै
लोकप्रिय
