१०० वर्षमा किरा–फट्याङ्ग्रा बिहीन पृथ्वी !

अ +

अ

अ -

अहिलेकै अवस्था कायम रहेमा विश्वबाट एक शताब्दी भित्रै किरा फट्याङ्ग्रा लोप हुने जोखिम रहेको नयाँ अध्ययनमा देखिएको छ । विश्वमा किरा–फट्याङ्ग्रा लोप हुने बाटोमा रहेको विश्वव्यापी वैज्ञानिक समीक्षाबाट देखिएको छ ।

किरा–फट्याङ्ग्राको क्षेत्रमा भएको पहिलो बिस्कृत वैज्ञानिक समीक्षामा किरा–फट्याङ्ग्रा हराउँदै गएको देखिएको हो ।

अध्ययनमा किरा–फट्याङ्ग्राका ४० प्रतिशत भन्दा बढी प्रजातिहरुको संख्या घट्दो क्रममा रहेको देखिएको छ ।

त्यसमध्ये एक तिहाई प्रजाति जोखिममा छन् । स्तनधारी, चरा तथा सरिसिर्प प्रजातिको लोप हुने दर भन्दा किरा–फट्याङ्ग्राको लोप हुने दर ८ गुणा बढी देखिएको छ ।

उपलब्ध भएको तथ्यांकको विश्लेषण गर्दा हरेक वर्ष किरा–फट्याङ्ग्राको संख्या २.५ प्रतिशतले कम हुँदै गएको छ र एक शताब्दी भित्र विश्वबाट अहिलेका किरा–फट्याङ्ग्रा हराउने छन् ।

पृथ्वी अहिले जीवको आम लोपको साक्षी बन्ने क्रममा रहेको वैज्ञानिकले बताएका छन् । डाइनोसरसहितका ठूलो आकारका जनावरको आम लोप यसअघि नै भएको थियो । त्यसपछि अरु जीवजन्तुको संख्या खट्दै गएको देखिएको थियो र संरक्षणको क्षेत्रमा काम पनि भएका छन् । किनकी यसको तथ्यांक पाइन्छ । तर किरा–फट्याङ्ग्राको तथ्यांक संकलन गर्न मुश्किल हुने भएकाले अहिलेसम्म बिस्तृत अध्ययन हुन सकेको थिएन ।

पारिस्थितिक प्रणालीको सही चक्रका लागि किरा–फट्याङ्ग्राको भूमिका महत्वपूर्ण हुने अनुसन्धानकर्ताले बताएका छन् । अरु जीवका आहर, खाद्यान्न बाली र अरु बोट बिरुवाका लागि परागसेचक तथा फोहोर गलाउने भूमिका किरा–फट्याङ्ग्राको हो ।

जलवायु परिवर्तन, बासस्थानका अभाव तथा किटनासक औषधिको अत्याधिक प्रयोगका कारण किरा–फट्याङ्ग्रा संकटमा पर्दै गएका हुन् ।

जैविक विविधताको संरक्षणका लागि किरा–फट्याङ्ग्रा संरक्षणको क्षेत्रमा तत्काल काम गर्नु पर्ने अनुसन्धानमा संलग्न अस्ट्रेलियाको सिड्नी विश्वविद्यालयका प्राध्यापक फ्रान्सिस्को सान्चेज–बायोले बताएका छन् ।

कम्तिमा पछिल्लो २५–३० वर्षमा विश्वबाट किरा फट्याङ्ग्रा लोप हुने दर २.५ प्रतिशत रहेको देखिएको र यो गम्भीर चिन्ताको कारण बनेको उनले बताए ।

यहि दर कायम रहेमा अबको १० वर्षमा एक चौथाइ किरा–फट्याङ्ग्रा कम हुने र ५० वर्षमा आधा मात्रै बाँकी रहने तथा १०० वर्षमा सबै लोप हुने चिन्ता रहेको उनले बताए । खेतीयोग्य जमिनको नास हुँदै जाँदा पुतली, माहुरीसहितका किरा–फट्याङ्ग्रा जोखिममा परेका हुन् ।